Trung tâm Ung Bướu – Bệnh viện Đại học Y Hà Nội

Ấn liên hệ 👉 PGS. TS. Nguyễn Xuân Hậu

 

Ấn liên hệ 👉 Thạc sĩ. Bác sĩ nội trú. Nguyễn Xuân Hiền

 

Sau phẫu thuật vùng đầu cổ bao gồm các phẫu thuật vét hạch cổ, hạ họng thanh quản, phẫu thuật tuyến giáp có nhiều nguyên nhân làm giọng nói trở nên yếu và có thể xuất hiện tình trạng hụt hơi sau mổ. Hầu hết các trường hợp sẽ hồi phục sau khoảng 3-6 tháng sau mổ và có thể cải thiện rõ rệt nếu người bệnh kết hợp thêm các bài tập giọng đúng cách từ giai đoạn sớm.^1,2

Vì sao giọng nói thay đổi sau mổ?

Giọng nói có thể ảnh hưởng sau phẫu thuật đầu cổ, trong đó có phẫu thuật ung thư tuyến giáp do các nguyên nhân sau:

1. Phù nề thanh quản sau mổ
2. Tổn thương, di lệch sụn phễu trong quá trình đặt ống nội khí quản gây mê
3. Mô sẹo sau phẫu thuật làm hạn chế chuyển động cổ và thanh quản.
4. Tổn thương dây thần kinh quặt ngược thanh quản: là dây thần kinh chi phối hoạt động của dây thanh âm. Khi tổn thương thần kinh này, thanh môn sẽ không đóng kín khi phát âm, có thể gây nên khàn tiếng, giọng nói yếu.
5. Tổn thương nhánh ngoài dây thần kinh thanh quản trên: là thần kinh chi phối cho cơ nhẫn giáp, là cơ căng dây thanh âm, ảnh hưởng đến cao độ giọng nói.

Như vậy tùy thuộc vào nguyên nhân thay đổi giọng nói mà có các hướng xử trí khác nhau và các bác sĩ sẽ phối hợp các phương pháp để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất.

– Đối với các trường hợp số 1, 2: Cần sử dụng thuốc chống viêm đường uống, tiêm hoặc khí dung.

– Đối với trường hợp số 3: Cần áp dụng thêm bài tập vận động cổ <Ấn vào đây để xem bài tập vận động cổ>

– Đối với trường hợp số 4, 5: Tập các bài tập nâng cao sức mạnh giọng nói phía sau.

Mục đích của việc tập giọng

Mục đích chính của việc tập giọng sau mổ tuyến giáp là phục hồi đầy đủ chức năng giọng nói. Tập giọng giúp cải thiện hơn thở, âm lượng và cao độ giọng nói. Ngoài ra, giọng nói bình thường cũng giúp bệnh nhân tự tin hơn trong giao tiếp.

Khi nào nên bắt đầu tập giọng

Tập giọng sau khoảng 2-4 tuần sau mổ tuyến giáp.³ Tuy nhiên, có thể tập phát âm nhẹ khi vết mổ ổn định, thường trong vòng 1 tuần sau mổ.

Các bài tập giọng cơ bản

Mỗi bài tập lặp lại 2 lần/ngày, mỗi lần tập 2 lượt các bài tập theo thứ tự.⁴

Bài tập 1: Khởi động

– Tư thế ngồi thẳng, thả lỏng hai vai, hít sâu

– Phát âm nguyên âm “iii” với âm lượng thấp, không gắng sức, trong thời gian dài nhất có
thể

– Bạn có thể sử dụng đồng hồ đếm giây để đo thời gian và đánh giá qua từng ngày.

Bài tập 2: Căng giãn dây thanh

– Phát âm “uuu” lướt từ cao độ thấp nhất đến cao độ cao nhất bằng rung lưỡi hoặc rung môi

– Giữ cổ họng mở to, trong khi môi khép lại nhưng không chạm vào nhau, cảm nhận được sự rung động qua môi hoặc răng.

– Giữ hơi đều, không để gián đoạn âm thanh

– Giúp làm mạnh cơ nhẫn giáp, kéo giãn dây thanh âm

Bài tập 3: Co dây thanh

– Ngược lại bài tập 2, phát âm “uuu” lướt từ cao độ cao nhất đến cao độ thấp nhất bằng rung lưỡi hoặc rung môi

– Giữ hơi đều, không để gián đoạn âm thanh

– Kích thích cơ giáp phễu, giúp co ngắn dây thanh âm, làm dây thanh âm dày lên và tăng độ rung

Bài tập 4: Khép cơ mạnh

– Phát âm “ôôô” theo từ mức cao độ thấp đến cao, tương ứng với nốt Đồ-Rê-Mi-Pha-Son

– Với mỗi nốt, phát âm kéo dài nhất có thể

– Tăng cường sức mạnh các cơ giúp kéo 2 dây thanh âm lại gần nhau, giúp giọng nói khỏe hơn, cải thiện âm lượng giọng

– Có thể sử dụng phần mềm “Piano” để xác định cao độ nốt nhạc.

Lưu ý khi tập giọng

• Không cố nói to hoặc nói thì thầm, có thể gây mỏi dây thanh.
• Hạn chế tập liên tục trong thời gian dài, nên ngắt nghỉ.
• Tránh khạc nhổ mạnh, la hét, hoặc nói khi cổ họng khô.
• Uống đủ nước, tránh đồ uống lạnh, cay hoặc có cồn.
• Nên kết hợp các bài tập cổ để thư giãn các cơ vùng cổ sau mổ <Ấn vào đây để xem bài tập vận động cổ>
• Khám lại bác sĩ nếu tình trạng khàn tiếng, nói khó, nói yếu, hụt hơi kéo dài > 6 tháng

Kết luận

Tập giọng sau mổ tuyến giáp là một phần quan trọng trong quá trình hồi phục toàn diện, giúp người bệnh lấy lại giọng nói tự nhiên, tự tin và nâng cao chất lượng cuộc sống. Việc tập luyện nên được thực hiện đều đặn, đúng phương pháp và nếu cần, dưới sự hướng dẫn của nhân viên y tế.

Tài liệu tham khảo:

1. Mattioli F, Bergamini G, Alicandri-Ciufelli M, et al. The role of early voice therapy in the incidence of motility recovery in unilateral vocal fold paralysis. Logoped Phoniatr Vocol. 2011;36(1):40-47. doi:10.3109/14015439.2011.554433
2. Yu WHV, Wu CW. Speech therapy after thyroidectomy. Gland Surg. 2017;6(5):501-509. doi:10.21037/gs.2017.06.06
3. Kim GJ, Lee OH, Kim SY, et al. The efficacy of early voice therapy in patients with vocal fold paralysis after thyroidectomy. Auris Nasus Larynx. 2025;52(3):263-271. doi:10.1016/j.anl.2025.04.008
4. Vocal Function Exercises (Voice Therapy).; 2023. Accessed May 31, 2025. https://www.youtube.com/watch?v=IeuY84lq3Iw