BƯỚU CỔ ĐƠN THUẦN LÀ GÌ?

Bướu giáp đơn thuần hay bướu cổ đơn thuần là sự phì đại (tăng kích thước) tổ chức tuyến giáp có tính chất lành tính toàn bộ hay từng phần

CÓ MẤY LOẠI BƯỚU CỔ

Theo tính chất dịch tễ, bướu giáp có 2 loại chính

Bướu cổ địa phương: Là sự phì đại của tuyến giáp ở hơn 10% dân số trong cộng đồng và iod niệu thấp. Nguyên nhân chính là do thiếu iod ở địa phương đó, dẫn tới hang loạt bất thường bao gồm rối loạn chức năng tuyến giáp, bướu cổ to, trẻ em kém phát triển trí tuệ, tăng tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh.
Bướu cổ rải rác: Sự xuất hiện bướu cổ ở ngoài vùng dịch tễ, nghĩa là không phải vùng thiếu iod theo định nghĩa trên

Món ăn trị bệnh bướu cổ

1. Thiếu hoặc thừa iod

Iod là nguyên liệu chính để tổng hợp hormone giáp, có nhiều trong nước, muối biển, rong biển, …
Thiếu iod trong khẩu phần ăn là nguyên nhân quan trọng nhất gây bệnh bướu cổ địa phương. Những địa phương bổ sung đủ iod trong khẩu phần ăn, tỷ lệ bướu giáp chỉ dưới 5%. Tuy nhiên, ở những vùng thiếu iod nặng, tỷ lệ này lên đến hơn 30%. Do đó bổ sung iod trong khẩu phần ăn là giải pháp vô cùng quan trọng để phòng bệnh bướu cổ. Trước đây, Việt Nam cũng là một trong những quốc gia có tỷ lệ thiếu iod cao. Nhờ chương trình quốc gia phòng chống các rồi loạn do thiếu iod, tỷ lệ bệnh bướu cổ đã giảm đáng kể. Theo số liệu năm 2011, tính chung cả nước tỷ lệ bướu cổ đơn thuần 5,1%. Tuy nhiên, con số này cao hơn ở vùng núi và cao nguyên với tỷ lệ khoảng 34,2%
Thiếu iod còn có thể do một số bệnh lý như tiêu chảy kéo dài, hội chứng thận hư, thai nghén
Quá thừa iod cũng có thể gây ức chế tổng hợp hormone giáp à tăng kích thước tuyến giáp

2. Tuổi và giới

3. Do chất kháng giáp

Chất kháng giáp là gì? Chất kháng giáp là các chất gây ức chế tổng hợp hormone tuyến giáp, dẫn tới tuyến yên tăng kích thích tuyến giáp hoạt động và tăng kích thước.
Các chất kháng giáp trong thức ăn: Khi sử dụng quá nhiều và lâu dài một số thức ăn như bắp cải, củ cải, hoa lơ; sắn có thể gây ra tình trạng bướu cổ
Do các chất trong nước: Một số vùng núi cao có nồng độ calci và magie trong nước cao dẫn tới giảm tổng hợp hormone giáp
Do thuốc: Một số thuốc chứa lithium, kháng giáp tổng hợp, thuốc chưa iod (amiodaron, …) có thể gây bướu giáp vì ức chế tập trung iod

4. Do bất thường tổng hợp hormone tuyến giáp: Do thiếu các enzyme tổng hợp tuyến giáp (đây là các chất xúc tác cho quá trình tạo ra các hormone)

5. Do di truyền: Bệnh rối loạn tổng hợp tuyến giáp bẩm sinh, di truyền lặn

6. Do chiếu xạ vùng cổ: Tiền sử chiếu xạ vùng cổ trước đó (đặc biệt vùng cổ) có thể gây bướu giáp lành hoặc ác tính

7. Triệu chứng của bướu giáp

Triệu chứng phổ biến nhất của bướu cổ là một khối u vùng cổ. Các triệu chứng khác của bướu giáp lớn bao gồm:

Cảm giác có khối u trong vùng cổ
Khó nuốt
Khó thở
Thậm chí trong những trường hợp nghiêm trọng gây thay đổi giọng nói và thậm chí liệt dây thanh âm.
Một số trường hợp cần phải sử dụng nghiệm pháp Pemberton để thăm khám

Độ		Đặc điểm
0		Không có bướu giáp
I	IA	Không nhìn thấy bướu giáp Sờ thấy bướu, kích thước thuỳ to hơn đốt 1 ngón cái của bệnh nhân
	IB	Nhìn thấy bướu giáp khi ngửa đầu ra sau tối đa Sờ thấy bướu
II		Nhìn thấy bướu Tuyến giáp to, nhìn thấy khi đầu ở tư thế bình thường và ở gần
III		Bướu giáp rất lớn, nhìn thấy rõ từ xa Bướu lớn làm biến dạng cổ

Xét nghiệm T3, T4, TSH đánh giá chức năng tuyến giáp
Định lượng kháng thể anti-TPO và anti-Tg (đặc biệt khi TSH thấp) để phân biệt viêm tuyến giáp
Định lượng Iod niệu để đánh giá mức độ thiếu hụt iod khi nghi ngờ bướu cổ địa phương
Siêu âm tuyến giáp để đánh giá tính chất của u, đặc điểm nghi ngờ ác tính
Trường hợp u giáp to, cần chụp X-quang, cắt lớp vi tính đánh giá liên quan với khí quản và các cấu trúc xung quanh
Đo độ tập trung iod hoặc xạ hình nếu cần

Dịch tễ: Sống ở địa phương có tỷ lệ thiếu iod cao
Tiền sử gia đình
Bướu giáp to lan toả
Lâm sàng và xét nghiệm bình thường (không có các triệu chứng cường giáp, suy giáp)

Mục tiêu: Nhằm bình thường hoá nồng độ hormone tuyến giáp để ngăn tuyến giáp hoạt động quá mức
Nếu do nguyên nhân thiếu iod: Cung cấp bổ sung iod
Phẫu thuật khi:
Bướu giáp lớn gây chèn ép
Bướu giáp thòng vào trung thất
Bướu giáp đa nhân
Bướu giáp nghi ngờ ung thư
Bướu giáp gây mất thẩm mỹ