Viêm tuyến giáp Hashimoto là gì?

Viêm tuyến giáp Hashimoto là bệnh lý tự miễn của cơ thể, nghĩa là cơ thể sản xuất ra các tự kháng thể chống lại tuyến giáp làm cho tuyến giáp bị viêm và hủy hoại. Khi tuyến giáp bị hủy hoại, sẽ giảm/ ngừng sản xuất hormon tuyến giáp dẫn tới suy giáp. Viêm tuyến giáp Hashimoto là nguyên nhân thường gặp nhất gây suy giáp, trong đó hệ miễn dịch liên tục tấn công gây nên hậu quả tuyến giáp bị viêm mạn tính. Viêm tuyến giáp có thể hình thành các “nhân giáp giả”. Nhân giáp và nhân giáp giả không giống nhau. “Nhân giáp giả” nghĩa là các nhân chỉ nhìn thấy trên siêu âm do kết quả của quá trình viêm tuyến giáp. “Nhân giáp giả” sẽ biến mất theo thời gian khi quá trình viêm thay đổi. Trong viêm tuyến giáp Hashimoto, tuyến giáp cũng có thể tăng kích thước gây ra các triệu chứng chèn ép.

Bài viết sẽ trình bày về viêm tuyến giáp Hashimoto, triệu chứng, và điều trị bệnh nhân viêm tuyến giáp Hashimoto. Mặc dù phẫu thuật tuyến giáp thường không cần thiết trong viêm tuyến giáp Hashimoto nhưng một số tình huống phẫu thuật đem lại lợi ích.

Đặc điểm viêm tuyến giáp Hashimoto

Nguyên nhân phổ biến nhất gây suy giáp
Còn được gọi là viêm tuyến giáp mạn tính lympho bào hoặc viêm tuyến giáp tự miễn
Là bệnh lý tự miễn dịch
Chẩn đoán bởi TSH thấp và sự có mặt của tự kháng thể kháng tuyến giáp
Gặp ở nữ nhiều hơn nam
Độ tuổi thường gặp là từ 40-60 tuổi
Có liên quan đến một vài yếu tố di truyền
Tăng nguy cơ mắc bệnh nếu bệnh nhân mắc bệnh tự miễn từ trước
Có thể hình thành nhân giáp giả

Triệu chứng viêm tuyến giáp Hashimoto

Ở giai đoạn sớm bệnh thường không có triệu chứng do tiến triển chậm. Tuy nhiên, theo thời gian, các triệu chứng dần xuất hiện:

Dưới đây là các triệu chứng hay gặp của bệnh:

Tuyến giáp to hoặc bướu giáp
Đau vùng cổ
Mệt mỏi
Tăng cân
Chịu lạnh kém
Đau cơ/khớp, yếu cơ, phản xạ gân xương giảm hoặc mất
Táo bón
Kinh nguyệt không đều ở nữ
Tóc khô/Tóc thưa
Trầm cảm
Suy giảm trí nhớ
Nhịp tim chậm

Nguyên nhân gây viêm tuyến giáp Hashimoto

Viêm tuyến giáp Hashimoto là bệnh tự miễn, tức là hệ miễn dịch hoạt động bất thường. Nguyên nhân thực sự gây ra bệnh chưa rõ ràng, nhưng có nhiều yếu tố tham gia vào cơ chế bệnh sinh. Có giả thuyết yếu tố hormon tham gia vào quá trình sinh bệnh vì phụ nữ mắc bệnh nhiều hơn nam giới. Cuối cùng, yếu tố di truyền cũng tham gia cơ chế bệnh sinh, gia đình có người mắc bệnh tự miễn hoặc bệnh về tuyến giáp, thế hệ sau sẽ dễ mắc bệnh hơn.

Với bất kể nguyên nhân gì, trong bệnh Hashimoto hệ thống miễn dịch coi tuyến giáp là bất thường, và sản sinh ra kháng thể chống lại tuyến giáp. Một số lượng lớn tế bào lympho và bạch cầu sinh kháng thể. Những kháng thể này chống lại tuyến giáp, cụ thể hơn là kháng thể kháng kháng peroxidase và kháng thể kháng thyroglobulin.

image 2021 07 24 164543

Hình trên là giải phẫu bệnh của bệnh nhân ung thư tuyến giáp đã được phẫu thuật, và cũng có mặt cả viêm tuyến giáp Hashimoto. Ung thư tuyến giáp và viêm tuyến giáp Hashimoto có thể xảy ra đồng thời. Mũi tên màu đen chỉ mô tuyến giáp. Vùng màu hồng lớn được gọi là nang giáp. Mũi tên màu vào chỉ vào tế bào màu hồng đen trong tuyến giáp. Đó là những tế bào bạch cầu. Bình thường, chúng không xuất hiện với số lượng lớn trong tuyến giáp trừ khi có viêm.

Xét nghiệm chẩn đoán viêm tuyến giáp Hashimoto

Các xét nghiệm sau cần làm để chẩn đoán viêm tuyến giáp Hashimoto:

Tiền sử bản thân mắc bệnh lý tự miên, tiền sử gia đình có người mắc bệnh lý tự miễn hay viêm tuyến giáp Hashimoto
Siêu âm tuyến giáp
Xét nghiệm máu
TSH
T3, T4
Thyroglobulin
Kháng thể kháng Tg
Kháng Thyroid Peroxidase

Bác sĩ sẽ thăm khám lâm sàng để phát hiện thêm các triệu chứng về bướu giáp và các vấn đề sức khỏe khác.

Chẩn đoán viêm tuyến giáp Hashimoto

Chẩn đoán viên tuyến giáp Hashimoto dựa trên phân tích xét nghiệm máu bao gồm TSH, FT3, FT4. Trong viêm tuyến giáp Hashimoto, nồng độ TSH thường cao cùng với tình trạng suy giáp. Khi tuyến giáp không sản xuất đủ hormon giáp (FT4), tuyến yên sẽ tiết ra TSH nhiều hơn để tăng sản xuất hormon giáp. Nhưng cơ chế này không kiểm soát được tình trạng suy giáp.
Trong viêm tuyến giáp Hashimoto, TSH thường cao, FT4 thấp, và có sự xuất hiện của kháng thể kháng tuyến giáp (Kháng thể kháng peroxidase (TPO) và kháng thể kháng Thyroglobulin).
Siêu âm thường được dùng để kiểm tra tuyến giáp và hạch cổ
Siêu âm trong viêm tuyến giáp mạn tính có thể thấy nhu mô tuyến giáp không đều, cũng có thể xuất hiện tình trạng tăng sinh mạch máu, các nhân tuyến giáp giả có thể gặp. Quá trình viêm của viêm tuyến giáp Hashimoto làm cho nhu mô tuyến giáp không đều trên siêu âm. Chẩn đoán nhân giả của tuyến giáp khi các nhân này biến mất khi theo dõi trên siêu âm.
Trong viêm tuyến giáp Hashimoto thường xuất hiện hạch viêm. Hạch này thường khó phân biệt với hạch ung thư nếu chỉ dựa vào hình ảnh siêu âm
Chọc hút kim nhỏ (FNA) thường được chỉ định khi có khối tại tuyến giáp nghi ngờ ung thư, hoặc hạch nghi ngờ ác tính

Siêu âm viêm tuyến giáp Hashimoto

image 2021 07 24 165109

Các mũi tên màu da cam chỉ tuyến giáp. Mặc dù bệnh nhân đến viện với chẩn đoán có nhân giáp, siêu âm chỉ ra có viêm tuyến giáp lan tỏa mà không có bằng chứng của bất kì nhân giáp nào. Vì thế những nhân giáp trước đây đã nhìn thấy trên siêu âm thực tế chỉ là nhân giáp giả.

Điều trị viêm tuyến giáp Hashimoto

1. Thay thế hormon tuyến giáp

Bác sĩ sẽ kê đơn để kiểm soát tình trạng suy giáp. Bằng cách bổ sung lượng hormon thiếu mà tuyến giáp sản xuất hằng ngày.

2. Chống viêm

Khi tình trạng viêm nhiễm nặng, bác sĩ có thể cân nhắc dùng steroid ngắn hạn. Các biện pháp như không sử dụng thực phẩm chứa gluten trong đợt cấp của Hashimoto cũng mang lại hiệu quả nhất định.

3. Phẫu thuật tuyến giáp

– Phẫu thuật tuyến giáp đóng vai trò nhất định trong bệnh viêm tuyến giáp Hashimoto

– Một số bệnh nhân viêm tuyến giáp Hashimoto có lợi ích đáng kể khi được cắt tuyến giáp

– Điều trị nội khoa cần được ưu tiên trước khi quyết định phẫu thuật

– Phẫu thuật tuyến giáp sẽ được cân nhắc trong các trường hợp

Viêm tuyến giáp có triệu chứng
Tuyến giáp kích thước lớn gây triệu chứng lâm sàng
Có nhân tuyến giáp và chọc hút kim nhỏ nghi ngờ ung thư
Tình trạng viêm nghiêm trọng không đáp ứng với điều trị thuốc gây ra đau nhức ở cổ hoặc các vùng lân cận. Tình trạng này hiếm khi xảy ra
Phẫu thuật cắt tuyến giáp toàn bộ trong viêm tuyến giáp Hashimoto được ưu tiên. Do đó, liệu pháp hormon thay thế suốt đời được chỉ định sau phẫu thuật