Sinh thiết tức thì là gì?

Sinh thiết tức thì hay sinh thiết lạnh là hình thức sinh thiết ngay trong ca mổ. Kỹ thuật xét nghiệm này cho kết quả chẩn đoán nhanh trong khoảng 15-30 phút. Xét nghiệm này được thực hiện trong trường hợp khối u hoặc hạch chưa biết rõ tính chất lành tính hay ác tính, và kết quả này có thể thay đổi phương pháp phẫu thuật cắt tuyến giáp toàn bộ hay cắt tuyến giáp bảo tồn, vét hạch cổ hay không vét hạch cổ.

Điểm khác biệt cơ bản nhất giữa sinh thiết cắt lạnh và giải phẫu bệnh thường quy sau mổ (thường 3-5 ngày) là cách cố định bệnh phẩm. Thay vì được cố định bằng formalin đúc thành các khối nến (mất từ 12-16h) thì mẫu bệnh phẩm sẽ được cố định bằng cách làm lạnh ở -20 đến -30 độ C trong vòng 15-20p, nước đóng đá sẽ có vai trò cố định tổ chức, mô sẽ trở nên cứng và có thể cắt mỏng được để quan sát dưới kính hiển vi

Sinh thiết tức thì được thực hiện khi nào?

Sinh thiết tức thì được thực hiện trong trường hợp những xét nghiệm trước phẫu thuật (Siêu âm và chọc hút tế bào) không thể khẳng định tính chất lành tính hoặc ác tính của khối u tuyến giáp hoặc hạch cổ, mà kết quả này có thể làm thay đổi phương pháp phẫu thuật như đã nêu ở trên.

Một số trường hợp có thể chỉ định sinh thiết tức thì:

👉 Kết quả chọc hút tế bào u hoặc hạch chưa rõ lành hoặc ác tính

👉 U tuyến giáp nghi ngờ ác tính qua siêu âm tuyến giáp

👉 Hạch cổ nghi ngờ ác tính qua siêu âm hoặc đánh giá trong mổ

Sinh thiết tức thì có thể chẩn đoán tất cả các trường hợp ung thư tuyến giáp hoặc hạch di căn ung thư tuyến giáp hay không?

Trả lời: Sinh thiết tức thì không thể chẩn đoán chính xác tất cả các trường hợp ung thư tuyến giáp do đó việc làm xét nghiệm sinh thiết tức thì cho tất cả các trường hợp là không cần thiết.

Xét nghiệm sinh thiết tức thì trả lời chính xác khoảng 70 – 80% các trường hợp, nghĩa là khoảng 20 – 30% trường hợp không thể đưa ra chỉ định điều trị chính xác nếu dựa vào xét nghiệm sinh thiết tức thì. Đặc biệt với những trường hợp (1) ung thư tuyến giáp thể nang xâm nhập tối thiểu, (2) u tuyến giáp thể nang, (3) u tuyến giáp có đặc điểm nhân thể nhú, … thì không thể kết luận dựa vào sinh thiết tức thì. Do đó việc áp dụng sinh thiết tức thì cho tất cả trường hợp có thể đưa đến quyết định phẫu thuật quá mức cần thiết (cắt tuyến giáp toàn bộ thay vì có thể bảo tồn tuyến giáp) hoặc chưa đủ đảm bảo cho bệnh nhân (không vét hạch cổ thay vì có thể phải vét hạch cổ).

Một số tình huống sinh thiết tức thì hay cho kết quả không chính xác như:

👉 Ung thư tuyến giáp thể nang

👉 U tuyến giáp thể nang

👉 Chẩn đoán quá mức trường hợp viêm tuyến giáp, quá sản tuyến giáp (lành tính) thành ung thư tuyến giáp thể nhú

Sinh thiết tức thì có thể thay thế cho giải phẫu bệnh thường quy không?

Trả lời: Sinh thiết tức thì không thể thay thế cho xét nghiệm giải phẫu bệnh thường quy sau mổ (thường từ 3-5 ngày). Giải phẫu bệnh sau mổ có độ chính xác cao về đánh giá cả khối u tuyến giáp, các hạch di căn và các yếu tố bất lợi khác của khối ung thư mà chỉ có thể đánh giá qua kính hiển vi. Do đó, một số tình huống bệnh nhân có thể sẽ phải tiến hành cuộc mổ thứ 2 sau khi có kết quả giải phẫu bệnh sau mổ.

Xét nghiệm sinh thiết tức thì có được áp dụng tại bệnh viện Đại học Y Hà Nội hay không?

Sinh thiết tức thì trong ung thư tuyến giáp đã được áp dụng tại bệnh viện Đại học Y Hà Nội từ lâu. Tuy nhiên, xét nghiệm này chỉ được áp dụng trong những trường hợp thực sự cần thiết cho quá trình chẩn đoán, hoặc thay đổi phương án điều trị ngay trong mổ của bác sĩ. Tuy nhiên, vẫn cần kết hợp nhiều yếu tố để đưa ra quyết định nhằm giảm thiểu phẫu thuật quá mức và chi phí điều trị.

TS. BS. Nguyễn Xuân Hậu