PGS. TS. Nguyễn Xuân Hậu – Ths. BS. Nguyễn Xuân Hiền

Viêm tuyến giáp Hashimoto là một tình trạng tự miễn dịch ảnh hưởng đến tuyến giáp. Mặc dù không có chế độ ăn cụ thể nào có thể chữa khỏi bệnh viêm tuyến giáp Hashimoto, nhưng một số điều chỉnh chế độ ăn nhất định có thể giúp kiểm soát tình trạng bệnh và giảm bớt các triệu chứng. Cần lưu ý rằng khả năng hấp thụ thực phẩm của mỗi người, mỗi bệnh lại khác nhau, vì vậy điều quan trọng nhất là bệnh nhân cần tham khảo ý kiến của chuyên gia và theo dõi tình trạng bệnh của mình thường xuyên. Bài viết này sẽ cung cấp một số thông tin chung nhất về các thực phẩm mà bệnh nhân viêm tuyến giáp Hashimoto nên hạn chế.

Gluten

Một số người bị viêm tuyến giáp Hashimoto có thể tăng nhạy cảm với gluten, một loại protein có trong lúa mì, lúa mạch và lúa mạch đen. Sự nhạy cảm này có thể làm trầm trọng thêm các phản ứng tự miễn dịch và viêm nhiễm. Nếu bạn nghi ngờ mình mắc chứng không dung nạp gluten – Bệnh Celiac, bạn có thể cân nhắc thử chế độ ăn không có gluten để xem liệu có cải thiện các triệu chứng của mình hay không.

Tham khảo thêm bài viết: Ăn kiêng Gluten ở người mắc bệnh tuyến giáp liệu có cần thiết?

Sữa và các sản phẩm từ sữa

Các sản phẩm từ sữa, đặc biệt là những sản phẩm có chứa A1 casein, có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe cho một số người do khả năng kích hoạt phản ứng viêm và miễn dịch. Một số bệnh nhân Hashimoto kèm theo bệnh tự miễn có thể không dung nạp đường sữa hoặc nhạy cảm với sữa (lactose). Những bệnh nhân viêm tuyến giáp Hashimoto có các vấn đề này có thể trầm trọng thêm triệu chứng bệnh nếu sử dụng sữa và các sản phẩm từ sữa như đạm whey. Những bệnh nhân này có thể giảm hoặc loại bỏ các sản phẩm từ sữa để cải thiện triệu chứng.

Đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành

Đậu nành có chứa các chất gọi là phytoestrogen có thể gây cản trở chức năng tuyến giáp. Các sản phẩm đậu nành bao gồm đậu phụ, sữa đậu nành và các sản phẩm thay thế làm từ đậu nành. Tuy nhiên, việc tiêu thụ vừa phải thực phẩm từ đậu nành không phải là vấn đề nghiêm trọng đối với tất cả mọi người, nhưng với người mắc bệnh Hashimoto cần hạn chế ăn đậu nành.

Các loại rau họ cải

Các loại rau như bông cải xanh, bắp cải, cải bruxen và súp lơ trắng có chứa goitrogen, một hợp chất có thể cản trở chức năng tuyến giáp bằng cách ức chế sự hấp thụ iod, một chất dinh dưỡng thiết yếu để sản xuất hormone tuyến giáp. Tuy nhiên, nấu chín các loại rau này có thể giúp giảm các hợp chất gây bướu cổ và khiến chúng ít có khả năng gây ảnh hưởng chức năng tuyến giáp. Chính vì vậy bệnh nhân viêm tuyến giáp Hashimoto không cần phải kiêng tuyệt đối các loại rau họ cải, nhưng nên tránh tiêu thụ quá nhiều và nên nấu chín trước khi ăn.

Đường tinh chế và thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh

Chế độ ăn nhiều đường tinh luyện và thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều đường tinh luyện, chất béo không lành mạnh và chất phụ gia có thể góp phần gây viêm và làm trầm trọng thêm các triệu chứng tự miễn dịch. Các thực phẩm toàn phần (thực phẩm không qua chế biến hoặc chế biến ít), giàu chất dinh dưỡng thường được khuyến khích cho các bệnh nhân viêm tuyến giáp tự miễn.

Thực phẩm giàu iod

Việc hấp thụ quá nhiều iod có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề về tuyến giáp ở những người mắc bệnh Hashimoto. Cần phải lưu ý rằng, Iod KHÔNG gây hại cho bệnh nhân Hashimoto, việc không sử dụng iod làm mất cân bằng chức năng tuyến giáp. Iod chỉ có khả năng gây ra các vấn đề nếu sử dụng không đúng cách. Điều quan trọng là phải cân bằng và tránh tiêu thụ quá nhiều thực phẩm giàu iod như rong biển, hải sản, muối iod hoặc các thực phẩm bổ sung chứa nhiều iod.

Thực phẩm giàu chất béo gây viêm

Bệnh Hashimoto là tình trạng viêm tuyến giáp tự miễn. Vì vậy hạn chế các các thực phẩm gây viêm là chìa khóa của vấn đề. Hạn chế chất béo chuyển hóa và các thực phẩm chứa nhiều axit béo omega-6 (có trong một số loại dầu thực vật) có thể giúp giảm tình trạng viêm, cải thiện triệu chứng của bệnh nhân.

Rượu bia và caffein

Cả caffeine và rượu đều có khả năng ảnh hưởng đến chức năng và sản xuất hormone tuyến giáp. Cà phê và chất caffein có trong cà phê làm giảm nồng độ tuyến giáp tự do trong máu, có thể làm tăng chức năng tuyến thượng thận, giảm chất lượng giấc ngủ. Rượu bia tác động tiêu cực trực tiếp đến tuyến yên và chức năng tuyến giáp của bạn. Uống rượu cũng có thể gây tổn thương, làm giảm chức năng gan của bạn. Gan là nơi chuyển hóa của hormone tuyến giáp, vì vậy gan của bạn càng bị tổn thương thì hormone tuyến giáp của bạn càng hoạt động kém. Chính vì vậy bệnh nhân viêm tuyến giáp Hashimoto nên tránh caffe, bia rượu.

Các thực phẩm nhạy cảm cá nhân

Hãy luôn nhớ rằng bệnh viêm tuyến giáp Hashimoto là bệnh tự miễn, vì vậy có thể rất khác nhau từ người này sang người khác. Một số bệnh nhân có thể nhạy cảm hoặc dị ứng với các loại thực phẩm khác nhau có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng. Một số người khác có thể nhạy cảm với một số chất phụ gia và chất bảo quản thực phẩm. Vì vậy bạn nên đọc nhãn và chọn thực phẩm có thành phần an toàn với bản thân và có các phụ gia nhân tạo tối thiểu.  

Cuối cùng và quan trọng nhất, bạn cần tiếp cận những thay đổi trong chế độ ăn uống một cách cân bằng và thận trọng. Phản ứng cá nhân đối với các loại thực phẩm cụ thể có thể rất khác nhau, hạn chế hoặc tiêu thụ một số thực phẩm có thể có ích cho bệnh nhân này nhưng hoàn toàn gây hại đối với bệnh nhân khác. Bệnh nhân cần theo dõi sát các triệu chứng và sức khỏe bản thân để xác định loại thực phẩm nào có thể cải thiện hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng viêm tuyến giáp Hashimoto. Việc vội vàng loại bỏ toàn bộ một nhóm thực phẩm mà không có hướng dẫn từ các chuyên gia y tế có thể dẫn đến thiếu hụt chất dinh dưỡng. Chính vì vậy việc tham khảo ý kiến của các chuyên gia y tế hoặc chuyên gia dinh dưỡng có chuyên môn về các tình trạng tự miễn dịch có thể giúp bạn tạo một kế hoạch ăn kiêng phù hợp với nhu cầu cơ thể và có thêm các biện pháp hỗ trợ sức khỏe tổng thể của bạn khi cần.

Nguồn tham khảo:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4192807/
2. https://ghr.nlm.nih.gov/condition/lactose-intolerance
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24078411/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6104718/
5. https://www.eufic.org/en/food-production/article/processed-food-qa
6. https://www.healthline.com/nutrition/hashimoto-diet
7. https://www.medicalnewstoday.com/articles/321197
8. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hypothyroidism/expert-answers/hypothyroidism-diet/faq-20058554